October 29, 2017
Hoko Rātonga Kūtai a Kono


Hokona ngā Ratonga Kūtai a Ngāi Tahu
Kua hoko te pakihi a te Tarahiti o Wakatu, arā a Kono, i ngā Ratonga Kūtai a Ngāi Tahu tae atu ki ngā rēhi ki runga i ngā pāmu kūtai tekau mā rima a Ngāi Tahu i te Tauihu o te Waka. Hei tā te tāhūhū rangapū o Kono, a Rachel Taulelei, mā tēnei hoko ka kaha ake tā rātou whakatipu kūtai hei tuku mā rātou ki tāwāhi. I tenei wā, kei te tuku kūtai a Kono ki ngā whenua rua tekau mā rima o te ao.
Mihi ki te Kāwanatanga hou
E mihi ana ngā Uepū Mātauranga o te motu ki te Kāwanatanga hou, ā, e tatari ana rātou kia kite he aha te kaupapa ka whakaūngia e te Kāwanatanga hei whakakapi ake i ngā paearu mātauranga, arā, i ngā national standards, i whakakorea rā e te Kāwanatanga o mua. Hei tā Whetu Cormack, Perehitini o te Roopu Tumuaki o te motu, i hui rātou i tēra wiki, ā, hei tā rātou, me whānui ake te titiro i ngā pou e toru o te mātauranga, arā, i te pānui, te tuhituhi me te pāngarau.
Wānanga reo a Rongowhakaata
I tū te wānanga reo a Rongowhakaata i ngā rangi whakatā nei. Koia te tuatahi o ngā wānanga reo a te iwi rā. Ko Matai Smith tētahi o ngā kaiwhakaako, ā, hei tāna, ahakoa tō rātou hiahia kia reo Māori anake ngā kōrero, kia rūmaki te noho, i whakaae rātou kia reo rua te wānanga kia whai waahi ai te marea o ngā uri o Rongowhakaata.
Mihi ki te Minita hou i ngā take tamariki
E mihi ana tētahi o ngā kaimahi hāpori o te tonga o Tāmaki, a George Ngatai ki te whakatau a te Minita hou i ngā take tamariki, a Tracey Martin kia panoni i te ingoa o tana Manatū. I raro i te Kāwanatanga o mua, ko te Ministry for Vulnerable Children te ingoa, engari, hei tā Martin, kei te ūkui ia i te kupu vulnerable, kia noho ia hei Minita mo ngā momo tamariki katoa. Ka noho tonu mai te ingoa Māori o te Manatū, arā, ko te Manatū Oranga Tamariki. Hei tā Ngatai, e tika ana kia ukuia te kupu vulnerable, kei pā te whakamā ki ngā tamariki, kei whakatū taiepa rānei e aukati ana i aua momo tamariki, i o rātou hāpori.
Tahūhū rangapū hou mo MUMA
Kua tohua he tāhūhū rangapū hou mo MUMA, arā, ko Wyn Osborne. Ka kawe ia i te tūranga o Willie Jackson, i heke iho rā ki te whai i āna mahi torangapū i te taha o te Kāwanatanga. Hei tā Osborne, ahakoa he Pākeha ia, kua toru tekau tau ia e mahi ana i te taha o Jackson ki te kimi oranga mo ngā Māori noho taone. Kua heke iho hoki a Jackson, i tōna tūranga hei Ūpoko o Te Whakaruruhau o Ngā Reo Irirangi Māori.
Ngā kura hourua
Wai ka mōhio, mena ka tū tonu ngā kura hourua ki raro i te Kāwanatanga hou, kia ahatia, e kōkiri whakamua tonu ana a Ngāti Whakaue ki te whakatū i tana kura hourua e aronui ana ki te mātauranga putaiao. Hei tā Roana Bennett, tumu whakahaere o Te Taumata o Ngāti Whakaue, kua whai whare rātou mō tō rātou kura, ā, ka tūwhera hei te Kohitātea a tēra tau, kotahi rau tauira kua rēhita kē.
He tāke huka
Ae rānei ka tū he tāke huka i raro i te Kāwanatanga o Reipa. Kaore a Nahinara i paku whakaae ki te whakatū tāke huka. Heoi, hei tā ngā mātanga hauora, mena ka titiro ki ngā whenua o tāwāhi, mā te tāke huka ka heke te nui o te huka e kainga ana e te marea.
Karahipi a UNESCO
E whakapono ana te wahine Māori i whakawhiwhia ki te Karahipi a UNESCO mō ngā wāhine putaiao, ka puta he hua nui i āna mahi ki ngā uri Māori, otirā, ki ngā uri taketake o te ao. Hei tā Tākuta Matire Harwood o te Whare Wānanga o Tāmaki, ina te rau mātinitini i tono i taua karahipi, engari, te otinga ake, koia i whiwhi. Ko te matua o āna mahi rangahau, ko ngā tītahatahatanga i roto i ngā pūnaha hauora, ā, mā tāna rangahau, ka turaki pea i aua tītahatahatanga, kaikiritanga rānei kia toko ake ai he oranga hou ki ngā iwi taketake.
Copyright © 2017, UMA Broadcasting Ltd: www.waateanews.com