Listen Now: 
Whakamomori …he kaute nui tonu.
Tokomaha tonu nga taangata e whiriwhiri ai te huarahi kia whakamate i a ratou ano.
Ki nga tatauranga o te waa kua heke taua tokomaha i te tau pahure atu nei engari he hekenga iti noa iho tera.
Ka kite i te piki haere o te whakamomori a te hunga pakeke heoi ano e mea ana nga kairangahau hauora ko te pouritanga o te ngaakau tetahi ahuatanga kei te patu haere i a tatou ki etahi o tatou ko te whakamomori tona otinga.
Reipa whakahaere puutea.
Ka noho a Reipa i raro i nga here oohanga o te waa e kore ratou e moumou puutea.
Koia te kupu taurangi a to ratou kaiwhakahaere puutea a David Parker.
Hai taa Parker ano e piripono ana a Reipa ki te whakarite i aa ratou mahere oohanga kia uu ki te tika mo te taha ki te puutea pera i taa ratou no te waa i a Helen Clark maa.
Taake…he aha ko nga tikanga?
Mehemea ka whakapiki i te taumata taake mo te hunga whai rawa ki te 40 paiheeneti ka kite te katoa i nga painga.
Koia te korero a Meetiiria Tuurei rangatira takirua o nga Kaakaariki.
Ko taa ratou mahere kia uuhia taua paiheeneti nui ki nga kaimahi neke atu i te 140 mano taara ia tau te whiwhinga.
E mea ana nga Kaakaariki ka tohatoha ratou i te puutea taapiri e kohia ai ki te aukati i te noho rawa kore o nga whaanau me ona paanga ki nga tamariki.
Ka utua hoki ko nga kaupapa hauora, ko nga kaupapa maatauranga.
Wharekauri…e paingia ana e te hunga keri matuu.
Akuanei ka rongo i nga korero mo te hiahia ki te keri i te takere o te moana paatata atu ki Reekohu rapu matuu ai.
Ko te matuu phosphate ka rapua engari ka nui te whakahee o nga kamupene hao ika Maori ki taua hiahia.
Te ahua nei e whakaae ana te Roopu Tiaki Taiao o Aotearoa ki nga aawangawanga o nga kamupene Maori me te korero a etahi ka whakararuraru i nga rauropi o te moana pena whakaaetia te tono kerikeri.
Puunaha maatauranga…he huarahi parori?
He nui nga koohao i te puunaha maatauranga ki nga whare waananga me nga kuratini o te motu.
Ki taa te Roopu Aakonga Whare Waananga e kore kaahore ka rongo nga tauira Maori i nga uauatanga o te kore puutea.
E mea ana te roopu raa ko nga tikanga inakuaraa kei te aukati i te rahi o te puutea tautoko ka patu i te Maori me ona moemoea ki te ako.
Na reira te Roopu Aakonga e kii ana whiua ki tahaki nga tikanga e taarona ana i te anga whakamua o te Maori ki nga kura tuatoru kia kaha ake nga momo tautoko katoa.
Ka rapu mahi, ka ako puukenga.
Me pehea e whiwhi mahi o tatou rangatahi ma tetahi mahere hou pea a te Kaunihera o Taamaki Makaurau.
Ko te hiahia o koromatua Len Brown kia whakarite huarahi ki te whakamaamaa i te ara ki nga matapaki korero i te taha o nga kaituku mahi.
Hai taa Brown ka whakatika i nga taiohi ki te whakaraarangi i a ratou wheeako o mua, ki te korero hoki mo era ahuatanga.
Hai taa Brown ano mehemea ka whakawhaanui i te titiro o o tatou rangatahi ki nga momo huarahi hai hiikoitanga mo ratou a tona waa ka whai hua.
Copyright © 2014, UMA Broadcasting Ltd
RELATED NEWS
